25 jaar Krita!

• Halla Rempt

Vijfentwintig jaar. Een kwart eeuw. Dat is hoe lang we aan het werk zijn aan Krita. Wel, wat zou er worden van Krita. Het begon als KImageShop, maar naam werd vernietigd door een nu al lang dode Duitse advocaat. Toen kreeg het de naam Krayon en die naam werd ook vernietigd. Toen kreeg het naam Krita en die naam bleef.

Ik werd pas onderdeel van Krita in 2003, toen Krita nog steeds onderdeel was van de suite met productiviteitstoepassingen, KOffice, van KDE, later hernoemd tot Calligra... En ik werd onderhouder van Krita in 2004, toen Patrick Julien de hamer aan mij overhandigde. Dat betekende dat ik nu rond twintig van die vijfentwintig jaren verbonden ben met Krita, dus hoop ik dat u, lieve lezer, mij wil vergeven dit een echt persoonlijk bericht te maken; een erg groot gedeelte van mijn leven is verbonden met Krita en dat gaat u zien.

Maar laten we eerst teruggaan naar toen ik een digitale toepassing voor tekenen nodig had; de eerste zaadjes voor Krita werden gelegd in 1998, zelfs eerder dan de eerste stukjes code. Er was die spanning rond Linux toen, en er waren heel wat projecten die probeerden een geweldige toepassing voor Linux te maken. Eén van die projecten was GIMP en een ander project was Qt. De eerste was een digitale toepassing voor manipulatie van afbeeldingen, de ander was een toolkit om gebruikersvriendelijke toepassingen in C++ te maken. Maar GIMP gebruikte geen Qt, het gebruikte zijn eigengemaakte gebruikersinterface toolkit (hoewel het oorspronkelijk Motif gebruikte, wat geen open-source was). Een fan van Qt, Matthias Ettrich, deed een experimentele omzetting van GIMP naar Qt en gaf er een presentatie over op het 1998 Linux Kongress. Dat werd niet erg goed ontvangen en resulteerde in het soort afkeuring die typisch is in de open-source gemeenschap. Mensen waren jong en gemoedstoestanden waren heet.

Wel, in gevallen zoals deze is de enige oplossing zelf aan de slag te gaan en dat is wat er gebeurde. Het nam verschillende valse starts, maar op de laatst dag van mei 1999, Matthias Elter en Michael Koch begonnen met KImageShop: lees de e-mail, omdat het tamelijk leuk is how we wel en niet de oorspronkelijke visie (KOM was een Corba-achtig iets en als je nog nooit van Corba hebt gehoord, dan is dat waarschijnlijk omdat Corba een vreselijk idee was.).

Ontwikkeling begon, en geloof het of niet, er is nog steeds enige aanwezige code in de codebasis van Krita, die terug gaat tot toen, hoewel het meeste van de overgebleven code gaat over openen en sluiten van haakjes.

En toen stopte het ontwikkelen, omdat, wel, een goede toepassing voor manipulatie van afbeeldingen is geen gemakkelijk of snel werk. En toen begon het opnieuw, en stopte opnieuw, en begon opnieuw. Er waren verschillende onderhouders voordat ik begon te zoeken naar een mooie codebasis met goede prestaties voor een schildertoepassing in 2003. Ik kende C++ niet; maar ik had het eerste boek geschreven over Python en Qt samen gebruiken.

Krita was herschreven tot het punt waar het zelfs geen hulpmiddel voor schilderen meer had, dus was dat het eerste ding dat ik wilde hebben. Dat was niet gemakkelijk!

Maar... open zijn over het niet gemakkelijk zijn betekende dat mensen geïnteresseerd raakten en we begonnen medewerkers te krijgen. En dus, in 2004, hadden a een klein team van enthousiaste mensen. Er gebeurde in dat jaar heel wat; Camilla Boemann herschreef de kern van Krita zodat we lagen hadden die automatisch in grootte wijzigden, Adrian Page schreef een op OpenGL gebaseerde backend, Cyrille Berger voegde de eerste vermoedens van plug-ins toe en scripting. Onze benadering was nog steeds tamelijk technisch, nou ja, en het lukte ons een uitgave te maken.

het was pas in 2005 dat we Krita uitgaven als onderdeel van KOffice 1.4. Nog steeds erg onvolwassen, maar iedereen was het over eens dat het wat beloofde en we kregen mooie reviews in enige Linux magazines -- dat was nog steeds iets in 2005.

Toen kwam 2006. En Krita 1.5 was vrijgegeven met ondersteuning voor kleurbeheerd CMYK. Krita 1.5 had ook de kortlevende echte kleur mengende waterverflaag mogelijkheid, maar dat was te complex om te onderhouden. En in hetzelfde jaar gaven we Krita 1.6 vrij: Linux Journal noemde het State of the Art. We dachten dat het een tamelijk volwassen uitgave was, maar artiesten die ons terugkoppeling gaven vonden dat er nog heel wat ontbrak.

En toen volgde een ramp. Qt3 bereikte het levenseinde en Qt4 werd uitgegeven. De inspanning voor overzetten was enorm en naam eeuwen, ook omdat we, dwaas, besloten om heel wat van de 1.x code te herschrijven om het mogelijk te maken componenten te delen met KOffice toepassingen. Het herschrijven naam geheel 2007, 2008 en de helft van 2009.

Intussen, toen we wanhopig probeerden alle bugs te repareren die de omzetting en het herschrijven had geïntroduceerd, hielden we onze eerste fondswerving: dat was om Wacom tablets, compleet met tekenpennen, te krijgen voor het daarmee testen van Krita. I gebruik nog steeds de Wacom Intuos 3 die we toen kregen!

In 2009 toen we Krita 2.0 vrijgaven was het niet echt bruikbaar, maar het was belangrijk voor ons om iets uitgegeven te hebben wat we door mensen konden laten testen. Krita 2.1 was ook in 2009 vrij gegeven. We kregen ook onze eerste gesponsorde ontwikkelaar, Lukáš Tvrdý, wiens taak het specifiek was om alle bugs te repareren. Later verbeterde hij ook de prestaties van de penselen van Krita.

Toen Krita erkenning kreeg, kregen we meer en meer terugkoppeling en in 2010 besloten we om een grote sprint (ontwikkelsamenkomst) in Deventer te houden waar we gingen bepalen wat we wilden dat Krita zou zijn voor onze gebruikers. Een kloon van Photoshop? Een kloon van GIMP? Een kloon van Corel Painter? Of iets dat zichzelf was. Voor wie waren we Krita aan het maken?

Het antwoord is vandaag waar: we maken Krita voor digitale kunstenaars die kunstwerken maken, meestal vanuit niets. Schilderen met Krita zou plezierig moeten zijn voor allerlei soorten kunstenaars, van over de gehele wereld.

Maar het zou nog enige tijd vergen voordat we dat doel hadden bereikt. In 2010 zag Krita 2.2 en Krita 2.3 het licht: we dachten dat Krita 2.3 gereed was voor kunstenaars, maar het was pas met Krita 2.4 en 2.5 in 2012 dat Krita echt tamelijk goed was! In feite hadden we een nauwe focus: enige jaren was onze ons motto “Maak Krita bruikbaar voor David Revoy!” – gedeeltelijk dwaas, maar ook gedeeltelijk serieus. We besteedden tijd tijdens ontwikkelaarssprints met het observeren van kunstenaars en lieten hen live commentaar geven op wat ze goed en niet goed vonden, zonder dat de observerende ontwikkelaars werd toegestaan om hun mond te openen, noch in weerwoord of om de kunstenaar te helpen.

Intussen had ik de Krita Foundation opgericht zodat we aan fondswerving konden doen om fulltime ontwikkelaars te betalen. De eerste ontwikkelaar die we betaalden was Dmitry Kazakov, wie nog steeds de hoofdontwikkelaar voor Krita is.

In die tijd was Krita nog steeds onderdeel van de kantoorsuite van KDE, het werd echter nu Calligra genoemd, omdat er een eindeloos conflict was met slechts een ontwikkelaar van KOffice, de onderhouder van KWord. Alle energie gespendeerd aan dat conflict zou in ontwikkeling kunnen zijn gegaan, het was een enorme verspilling. Vanaf de dagen van de ontwikkeling van Calligra, ging ontwikkeling veel soepeler. Nokia deed nu mee met de ontwikkeling van Calligra en de resulterende verbeteringen in de centrale bibliotheken die alle toepassingen gebruikten hielp Krita te verbeteren, hoewel, omgekeerd, de complexiteit nodig om een erg diverse set toepassingen te ondersteunen is vandaag nog steeds een last.

Jaren gingen voorbij. 2013 was volledig saai. We maakten ons uitgaven (2.6, 2.7), deden onze fondswerving, voegden functies toe (zoals ondersteuning voor animatie), maakten een versie van Krita met een speciaal gebruikersinterface voor aanraak/tablet gebruikers (gesponsord door Intel: we nog steeds een geweldige relatie met Intel, onze hoofdsponsor voor fondsen). Het was geweldig om te de kunst te zien die mensen maakten, geweldig om terugkoppeling te krijgen van gebruikers en gewoon eenvoudig plezier om ontwikkeling aan te pakken.

In 2014 brachten we Krita over naar Windows, ook vanwege de aanraak/tablet-versie van Krita. En we gaven elf versies uit van Krita 2.9, die een erg fijne uitgave was.

Also in 2014, we had our first Kickstarter campaign. Kickstarter was new and fresh back then, and it was really exciting. We got nearly 700 people to sponsor Krita! And we ported Krita to MacOS. For some time we would do a Kickstarter campaign every year, and they were fun both for us and for our developers, we'd set stretch goals and let people vote on what they wanted us to work on.

Ik had nog steeds een dagelijkse baan toen, dus was het allemaal werk gedaan in de avonden en weekeinden en in de trein tijdens naar/van het werk.

We begonnen ook met Krita, opnieuw, deze keer naar Qt5, over te zetten. Dat was niet zo moeilijk als het overzetten van Qt3 naar Qt4, maar we verloren ondersteuning voor de tabletversie van Krita omdat Qt5 het onmogelijk maakte om onze op OpenGL gebaseerd werkveld juist te integreren in de aanraakversie van de bibliotheken van Qt5. We hebben er maanden en een beetje aan besteed, maar het was niet te doen.

Toen brak ik mijn schouder en verloor mijn dagelijkse werk, bij Blue Systems en plotseling moest de Stichting Krita mij ook betalen. Gelukkig vonden we een sponsor voor de overzetting naar Qt5 en dat was mijn eerste gesponsorde project.

In 2016 gaven we Krita 3.0 vrij -- het was niet zo goed als Krita 2.9, maar gelukkig herinnerden we nog steeds de pijn die we hadden toen gingen herschrijven gecombineerd met een overzetting, dus deden we eenvoudig eerst het overzetten en combineerden het niet met een enorme herschrijving. Deze had animatie!

We gaven ook onze eerste en laatste kunstboek uit op papier. Een enorme hoeveelheid werk voor mij, dat al begon in 2015 en aan het eind, ook een enorm geldgat.

We hebben aan verbeterde versies van Krita 3.0 gewerkt gedurende 2016 en 2017. 2018 ging voorbij en we gaven Krita 4.0 uit, met de resultaten van door Kickstarter gesponsord werk. Hoewel niet alles, omdat ik in 2017 vooral bezig was met de Grote Belastingramp. De Nederlandse belastingdienst wilde ons tienduizenden euro's in BTW laten betalen voor het werk dat Dmitry had gedaan; dat was toen we een goede accountant inhuurden in plaats van een klein administratiekantoor in een lokale plaats.

Toen we publiek met de problemen gingen, stroomden donaties binnen en PIA deed een enorme donatie: die in de basis de rekening dekte.

Om dit gebeuren niet nog eens te laten plaatsvinden bracht ik alle commerciële activiteiten onder in een aparte eenpersoons bedrijf. Dat werd zelfs nog belangrijker, omdat in 2017, we Krita in de Windows Store hebben gestopt. Dat was de tweede store, nadat we Krita in de Steam Store in 2014 hadden gestopt. Sindsdien hebben we Krita vrijgegeven in Epic Store, de Google Play Store en nu zelfs in de Apple MacOS Store.

De tijd ging door en in 2018 gaven we Krita 4.1 vrij, in 2019 4.2, in 2020 Krita 4.3 en 4.4. Redelijk rustige jaren met actieve ontwikkeling, groeiend gebruikersbestand en populariteit. Meer en meer gesponsorde ontwikkelaars deden mee en Krita maakte heel wat voortgang.

Hoewel het Krita YouTube kanaal al bestond in 2019 hebben we Ramon Miranda gevraagd te werken aan reguliere video's voor ons kanaal:

Op dit moment hebben we een behoorlijke lijst met indrukwekkend handleidingen van allerlei soort opgebouwd, die alles onderwijzen vanaf digitaal schilderen zelf tot het maken van penseelvoorinstellingen!

En daarna vertraagde de ontwikkeling. In 2020 werden de effecten van Covid19 meer en meer helder. We konden geen sprints meer houden, dus geen hyper-productieve in-persoon ontwikkelsessies meer. Teamleden werden ziek, voor sommigen, echt ziek. Long Covid heeft mijn eigen productiviteit in laten storten: er zijn vele dagen waarin ik niets kan doen dan neerliggen in een verduisterde kamer.

In 2021, hoewel we Krita niet over hoefden zetten naar een nieuwe versie van Krita, besloten we toch om de vectorlagen van ODG naar SVG om te zetten, wat er voor zorgde dat Krita-bestanden incompatibel werden tussen de versies 4 en 5. Een belangrijke wijziging in het bestandsformaat, met andere woorden. We zijn nog steeds aan het werk aan nieuwe versies van Krita 5: 5.1 in 2022, 5.2 in 2023.

De toekomst belooft een erg mooi Krita 5.3!

En ook, grimas, een Krita 6.0 omdat we begonnen zijn Krita over te zetten naar Qt6. En dat is niet plezierig, omdat Qt6 opnieuw een enorme wijziging is in wat Qt biedt en toestaat.

En dat was 25 jaar werken aan iets waaraan ik begon te ploeteren omdat ik een kaart wilde tekenen voor een fantasieroman op mijn laptop!

Doe mee met het Ontwikkelfonds met een maandelijkse donatie. Of doe een eenmalige donatie hier.